Sibersin projesi, (project cybersyn) 1971 yılında sosyalist şili hükümeti tarafından, tüm ekonomik sistemi bilgisayar sistemi ile takip etmek, üretimi artırmak ve planlamak için oluşturulmuş bir bilgi kontrol sistemi‘dir. İnsanlık tarihinde hem ekonomi bilimi açısından, hem de bilişim sektörü açısından önemli bir yere sahip olan bu proje, ismini İngilizce “Cybernetics” ve “Synergy” kelimelerinin birleşiminden almaktadır.
Oldukça futuristik görünen bu kontrol odasının tasarımını ünlü tasarımcı Alman Gui Bonsiepe yapmıştır.
1970 yılında Şili’de iktidara gelen Salvador Allende, ülkesini sosyalist bir işçi sınıfı cumhuriyetine dönüştürmek istedi. Bunun için ülkenin hızlı bir endüstrileşme sürecine girmesi gerekiyordu. Üretim kapasitesini artırmak için planlı ekonomik modeli tercih eden hükümet, fabrikaların tüm girdi ve çıktılarını anlık olarak görmek, analiz etmek ve gerektiğinde müdahale etmek için bir sistem kurmaya karar verdiler.
Bunun üzerine önceki hükümet tarafından alınmış ve atıl halde bulunan beş yüz civarı teleks cihazı her bir fabrikaya ve veri iletim merkezlerine yerleştirilmiş ve elde edilen tüm veriler sibernet adı verilen ana bilgisayara gerçek zamanlı olarak aktarılmıştır.
Buna göre, fabrikalara gelen ürün girdileri, çıktıları, çalışan işçi sayıları ve üretim grafiği gibi bilgiler anıdna hesaplanarak merkeze gidiyordu. Sistemin tasarımını Manchaster üniversitesinden Stafford Beer yapmıştır. Sistemin temel olarak 4 modülü bulunuyordu. Bunlar, ekonomik simulator, fabrika performansını ölçen özel bir yazılım, operasyon odası ve ulusal telex ağı idi.
Sibersin Projesi Kapsamıda Kurulan Bilgi Kontrol Sistemi
Ülke genelindeki tüm fabrikalarda elde edilen veriler Başkent Santiago’ya anlık olarak iletiliyordu. Yazılım sayesinde fabrikalar belli bir noktaya kadar otonom üretim yapabiliyorlardı. Böylece gerçek zamanlı olarak izlenebilen fabrikalara gerektiğinde anında müdahale edilebiliyor, ve planlı ekonominin en önemli kilometre taşlarından birisi tamamlanmış oluyordu.
Kurulan bu sistem sayesinde Sosyalist Şili Cumhuriyeti, ilk yıl %7.7 GSMİH artışı ve %13.7 ürün artış hızını yakalamıştır. Elde edilen bu başarı diğer bir çok ülkenin de ilgisini çekmiştir. Brezilya ve Güney Afrika, bu sistemi kendi ülkelerinde uygulamak istemişlerdir. Ancak sistemin sadece planlı ekonomi modelini benimseyen ülkeler tarafından uygulanabilir olması sebebiyle, Batı ülkeleri bu fikre sıcak bakmamışlardı.
Göstermiş olduğu başarılara rağmen 1973 yılında CIA destekli darbe ile devrilen Allende hükümeti sonrası, Sibersin kontrol odası askerlerce tahrip edilir ve kullanılmaz hale getirilir. Projeye dahil olan fabrikalar ile sibersin arasındaki tüm haberleşmeler kesilir ve Şili’de tekrar market ekonomisi modeli benimsenir.
Günümüzde sibersin projesi project cybersyn başarılı bir proje olarak değerlendirilmektedir. Kimi otoritelerce ,eğer gelişimine izin verilseydi şu anda kullandığımız internet benzeri bir başka yapı olacağı konuşulmaktadır. 2003 yılında İngiliz The Guardian gazetesi bu sistemi, “zamanının on yıllarca ilerisinde bir tasarım” nitelendirmiştir.